COVID-19 po ndryshon trurin tonë. Ja se si të rrisni qëndrueshmërinë mendore

September 07, 2020

Burimi: World Economic Forum | Barbara Sahakian, Christelle Langley, Deniz Vatansever

COVID-19 po ndikon shumë në shëndetin tonë kolektiv mendor. Simptomat e zakonshme të virusit përfshijnë lodhjen, vëmendjen e shkurtër dhe çrregullimet e humorit. Përmes ushtrimeve dhe trajnimit psikologjik, ne mund të stërvitim trurin tonë për të qenë më elastik dhe për të mbrojtur shëndetin tonë mendor.

Pavarësisht nëse jeni infektuar me COVID-19 ose jo, truri juaj ka të ngjarë të ketë ndryshuar gjatë muajve të fundit. Vetë virusi mund të shkaktojë një sërë problemesh neurologjike, së bashku me ankthin dhe depresionin. Izolimi dhe shqetësimi i shkaktuar nga pandemia mund të ndryshojë në mënyrë të ngjashme kiminë tonë të trurit dhe të shkaktojë çrregullime të humorit.

Në punimin tonë të ri, të botuar në analizat e “Neuropsychopharmacology”, kemi kërkuar si të kapërcejmë më mirë ndryshimet e trurit të lidhura me pandeminë.

Le të fillojmë me virusin COVID-19. Përveç çrregullimeve të humorit, simptomat e zakonshme përfshijnë lodhje, dhimbje koke, humbje të kujtesës dhe probleme me vëmendjen. Mund të ketë një sërë arsyesh për këto ndryshime të trurit, përfshirë inflamacionin dhe ngjarjet cerebrovaskulare (një sindromë e shkaktuar nga ndërprerja e furnizimit me gjak të trurit).

Hulumtimet sugjerojnë që virusi mund të infiltrohet  në tru përmes nuhatjes dhe të prekë atë pjesë që shërbenpër përpunimin e aromave. Humbja e nuhatjes është një simptomë në shumë pacientë me COVID-19.

Si pjesë e sistemit përgjegjës për shqisën tuaj të nuhatjes, llamba e nuhatjes dërgon informacione në lidhje me nuhatjen që do të përpunohen më tej në rajone të tjera të trurit – përfshirë amigdalën, lëvoren orbitofronale dhe hipokampusin – të cilat luajnë një rol të madh në emocione, të mësuarin dhe kujtesën.

Duke qënë se ka lidhje të gjera me zon të tjera të trurit, llamba e nuhatjes është e pasur me kimikatin e dopaminës, i cili është e rëndësishme për kënaqësinë, motivimin dhe veprimin. Mundet që  COVID-19 të ndryshojë  nivelet e dopaminës dhe kimikateve të tjera, të tilla si serotonina dhe acetilkolina, në tru, por ende nuk mund ta themi me siguri. Të gjitha këto kimikate dihet se luajn rol në vëmendjen, të mësuarit, kujtesën dhe gjendjen shpirtërore.

Këto ndryshime në tru ka të ngjarë të jenë përgjegjëse për gjendjen shpirtërore, lodhjen dhe ndryshimet që përjetohen zakonisht nga pacientët me COVID-19. Kjo nga ana tjetër mund të ketë lidhje me simptomat e stresit, ankthit dhe depresionit në pacientët që kanë marrë virusin.

Por nuk janë vetëm njerëzit që kanë marrë virusin COVID-19 që kanë vuajtur nga ankthi dhe depresioni në rritje gjatë pandemisë. Shqetësimi i tepërt për infektimin ose përhapjen e virusit tek anëtarët e tjerë të familjes, si dhe izolimi dhe vetmia, gjithashtu mund të ndryshojnë kiminë tonë të trurit.

Stresi i përsëritur është një shkaktar kryesor për inflamacion të vazhdueshëm në trup, i cili gjithashtu mund të ndikojë në tru dhe të zvogëlojë hipokampusin dhe për këtë arsye të ndikojë në emocionet tona. Stresi gjithashtu mund të ndikojë në nivelet e serotoninës së trurit dhe kortizolit, të cilat mund të ndikojnë në humorin tonë. Si përfundim, këto ndryshime mund të shkaktojnë simptoma të depresionit dhe ankthit.

Trajnimi i trurit

E mira e trurit, sidoqoftë, është se është tepër “plastik”, që do të thotë se është i ndryshueshëm dhe mund të kompensojë dëmin. Edhe gjendje serioze si humbja e kujtesës dhe depresioni mund të përmirësohen duke bërë gjëra që ndryshojnë funksionin e trurit dhe kiminë e tij.

Ne tashmë e dimë që stërvitja dhe trajnimi i vëmendjes – teknikat që na ndihmojnë të qëndrojmë në të tashmen – janë të dobishme kur bëhet fjalë për të luftuar stresin e trurit. Një studim tregoi një dendësi të shtuar të lëndës gri – indet që përmbajnë shumicën e trupave qelizorë të trurit dhe një përbërës kryesor të sistemit nervor qendror – në hipokampusin e majtë pas tetë javësh trajnim (në krahasim me kontrollet).

Ata që kanë simptoma të vazhdueshme ose të rënda të shëndetit mendor mund të kërkojnë vlerësim klinik nga një psikolog ose psikiatër. Në raste të tilla, ka trajtime farmakologjike dhe psikologjike në dispozicion, të tilla si ilaqet kundër depresionit ose terapia njohëse e sjelljes.

Duke qenë se shumë vende ende nuk kanë dalë plotësisht nga izolimi dhe ka vonesa të gjata në  marrjen e shërbimit shëndetësor, teknikat moderne të tilla si pajisje që instalohen në trup (gjurmuesit e aktivitetit) dhe platformat dixhitale (aplikacionet mobile), që mund të integrohen lehtësisht në jetën e përditshme, janë premtuese.

Për shembull, “gjurmuesit e aktivitetit” mund të monitorojnë gjëra të tilla si: rrahjet e zemrës dhe modelet e gjumit, duke treguar kur përdoruesi mund të përfitojë nga aktivitete të tilla si meditimi, ushtrimet fizike ose gjumi shtesë. Ka edhe aplikacione që mund t’ju ndihmojnë të zvogëloni vetë nivelet e stresit.

Këto teknika ka të ngjarë të jenë të dobishme për të gjithë dhe mund të na ndihmojnë të promovojmë më mirë qëndrueshmërinë njohëse dhe shëndetin mendor – duke na përgatitur për ngjarjet e ardhshme kritike siç janë pandemitë globale. Si shoqëri, ne duhet të parashikojmë sfidat e ardhshme për shëndetin, njohjen dhe mirëqenien e trurit tonë. Ne duhet ti përdorim këto teknika në shkolla për të promovuar qëndrueshmërinë gjatë gjithë jetës, duke filluar që në moshë të re.